Ik bevroor…

We zijn er allemaal mee bekend: de fight/flight/freeze reactie op gevaar en/of stress. Waarbij ons overlevingsmechanisme ons lichaam in optimale staat van paraatheid zet.

Maar wat nou als het gevaar niet wijkt, langdurig wordt?
Wat als je nog te jong bent/was om te begrijpen wat er gebeurt?
Wat als je (nog) niet over de middelen beschikt om te vechten of te vluchten/weg te gaan?

Dan internaliseer je het. Het wordt onderdeel van je, iets wat zelfs al bij de geringste stress gemakkelijk getriggerd wordt. Het is alleen allang niet effectief meer en bovendien dodelijk vermoeiend.

Wat als je omgeving het potentiële gevaar niet wegneemt, geen veiligheid biedt maar juist (bewust of onbewust) nog meer stress toevoegt? Door boosheid, agressie en/of verwijten.

Ik was net 20 toen ik met mijn eerste serieuze liefde ging samenwonen. Piepjong en nog lang niet ‘tot volle wasdom gekomen’. Niet volwassen, een kind was ik en pas veel later leerde ik een getraumatiseerd kind.

We hadden regelmatig ruzie. Hij verwachtte een volwassen partner en ik vreesde teleur te stellen. Hij raakte gefrustreerd en werd boos. Ik bevroor en klapte dicht. Hij werd nóg bozer en ging nóg harder schreeuwen.  Ik werd nog stiller en verdween, ergens in mijzelf. Ik begreep het niet, hij begreep het niet. Het werd een vicieuze cirkel en een vertrouwd maar doodlopend paadje.

Mijn verstand had toen nog niet door wat mijn lichaam absoluut niet vergeten was. Mijn verstand koppelde mijn freeze aan het hier&nu, mijn lijf wist de oorsprong in het toen&daar. In het hier&nu voelde ik vooral mijn eigen onvermogen, het lag aan mij, dacht ik.
Pas toen ik mijzelf ‘ophaalde’ uit het toen&daar wist ik dat het niet aan mij lag, al had ik hier nog wel het nodige in te groeien, me veilig leren voelen.

Schiet iemand (jong of oud) in het contact met jou in de freeze?
Blijf rustig. Wordt niet boos. Toon begrip en maak de situatie voor de ander (weer) veilig. Het ligt niet aan jou. Het ligt ook niet aan de ander, maar aan wat hij of zij eerder heeft meegemaakt.

Hoe mooi is het als jij (als ouder, docent, vriend, familie, partner, collega, mentor etc.) in het hier en nu het verschil kunt maken? Voor een jongere of oudere die zo behoefte heeft aan veiligheid en aan nieuwe ervaringen?

PS in Een handje vol geluk schreef ik hierover het gedicht ‘Mama ik ben bang’

Afbeelding: het meisje met de zwavelstokjes

[Dit bericht plaatste ik in december 2022 op LinkedIn]